Rzecznik Ubezpieczonych: Jak postępować w przypadku powstania szkody spowodowanej zalaniem, podtopieniem, powodzią, silnym wiatrem albo huraganem

2. Krok drugi. Szacowanie własne rozmiaru szkody.

W przypadku szkody w mieniu, polegającej m. in. na uszkodzeniu samochodu, konstrukcji domu, zalaniu jego pomieszczeń albo wnętrz zabudowań gospodarstw rolnych, w pierwszej kolejności, ubezpieczony powinien przystąpić do spisu powstałych strat, tj. dokonać spisu inwentarza, zgromadzić dokumentację zdjęciową, do której sporządzenia wystarczy aparat zainstalowany w telefonie komórkowym. Jeżeli jest to szkoda częściowa, tzn. o stosunkowo niewielkim rozmiarze, warte z punktu widzenia procesu dochodzenia odszkodowania od ubezpieczyciela jest przeprowadzenie samodzielnego opisu zakresu strat.

Z uwagi na fakt, iż pomoc w usuwaniu skutków oddziaływania żywiołów angażuje samorząd terytorialny oraz związane z nim służby, warto jest w miarę możliwości uzyskać od tych służb stosowne zaświadczenie o przeprowadzonych akcjach ratunkowych, zabezpieczających mienie lub informacji o stwierdzonych stratach. Zaświadczenie takie ma walor dokumentu urzędowego, którego moc dowodowa jest większa niż dokumentu prywatnego, gdyż kwestionowanie informacji poświadczonych w tym dokumencie wymaga przeprowadzenia przeciwdowodu przez osobę, która zaprzecza treści tego dokumentu.

Wynik porównania spisu uszkodzeń dokonanego przez osobę ubezpieczoną powinien być zgodny z danymi naniesionymi przez rzeczoznawcę ubezpieczeniowego do protokołu szkody. Brak takiej zgodności może oznaczać, że pominięto element szkody lub niewłaściwie oszacowano rozmiar wypadku ubezpieczeniowego.  

3. Krok trzeci. Zgłoszenie szkody.

W treści o.w.u. dość często można się spotkać z wymogiem powiadomienia zakładu ubezpieczeń o zajściu wypadku ubezpieczeniowego w określonym terminie. Zwykle jest to termin 3 - 7 dniowy, w zależności od ubezpieczyciela i rodzaju o.w.u.

Brak powiadomienia ubezpieczyciela w określonym terminie może skutkować odpowiednim zmniejszeniem odszkodowania, ale tylko wówczas gdy naruszenie to przyczyniło się do zwiększenia szkody lub uniemożliwiło ubezpieczycielowi ustalenie okoliczności i skutków wypadku - art. 818 § 3 k.c. Powyższa sankcja, w przypadku szkód związanych z klęską żywiołową, w zasadzie nie powinna być stosowana. Za powyższym stwierdzeniem przemawia przede wszystkim fakt, iż niezwłoczne zgłoszenie szkody w danych okolicznościach nie przyśpieszy oszacowania rozmiaru powstałych strat, gdyż dana procedura może się rozpocząć dopiero po przeprowadzeniu wstępnych prac porządkowych.

Podsumowując, w sytuacji szkody spowodowanej działaniem silnego wiatru, deszczu nawalnego albo powodzi lub podtopienia termin zgłoszenia szkody nie powinien odgrywać roli decydującej w przedmiocie wysokości odszkodowania. Należy bowiem mieć na uwadze, że wstępne czynności związane z szacowaniem rozmiaru szkód są możliwe dopiero po zakończeniu akcji ratunkowej i porządkowej. Zatem ubezpieczyciel, w obliczu wystąpienia katastrofy, nie powinien powoływać się na niedochowanie terminu ani tym bardziej miarkować z tego powodu wysokości odszkodowania. Wypłata odszkodowania w tych szczególnych okolicznościach powinna nastąpić w pełnej wysokości.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że zbyt krótki termin na zgłoszenie szkody w świetle prawa konsumenckiego może zostać uznany za niedopuszczalny, zaś postanowienie umowne wprowadzające dane rozwiązanie do umowy, może być uznane za niedozwolone postanowienie umowne.

Uznanie przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów określonego postanowienia za niedozwolone, skutkuje bowiem zakazem stosowania tego postanowienia i jego wpisaniem do rejestru klauzul abuzywnych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W rejestrze tym znajduje się m. in. klauzula oznaczona nr 1428, dotycząca postanowienia umownego zakwestionowanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z dnia 30 października 2007 r. w sprawie sygn. akt XVII AmC 86/06.

W ww. wyroku Sąd uznał za niedozwolone i zakazał stosowania przez UNIQA Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umowy o następującej treści: „W przypadku wystąpienia szkody objętej ochroną, osoby objęte ochroną ubezpieczeniową obowiązane są (...) najpóźniej w terminie 3 dni od dnia powstania szkody lub uzyskania o niej informacji powiadomić UNIQA TU S.A. o jej powstaniu, a w przypadku kradzieży z włamaniem lub rabunku - w ciągu 24 godzin". Postanowienie to w dniu 27 maja 2008 r. zostało wpisane do rejestru klauzul abuzywnych pod nr 1428.

W ocenie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zawiadomienie zakładu ubezpieczeń w zbyt krótkim terminie od momentu powstania szkody lub uzyskania o niej informacji skutkuje nałożeniem na konsumenta obowiązku spełnienia nadmiernie uciążliwych formalności i tym samym postanowienie to narusza art. 385³ pkt 21 k.c.

Obowiązek poinformowania o zdarzeniu ubezpieczeniowym w krótkim czasie może więc okazać się obiektywnie niemożliwy do spełnienia, np. w przypadku, nieobecności ubezpieczonego i jego rodziny w kraju, choroby ubezpieczonego bądź wypadku skutkującego jego dłuższą hospitalizacją.